2020 Yılı Dahilinde Global İhracat & İthalat Dengesi [Teknik Makale]

Merhaba, Bir önceki teknik makalemde; 2020 Pandemi Dönemi Global Ekonomik Gelişmelerinin G-7 ve G-20 Ülkelerine Etkileri konusunda kapsamlı bir yazı yazmıştım. Bu yazımın içeriğinde ise; konuyu daha da ileriye taşıyarak 2020 Yılı Dünya İhracat & İthalat Dengesi konusunda istatistiki bilgiler uyarınca kendi görüşlerimi paylaşmak isterim.

2020 yılı dünya ticareti açısından; tarihin ekonomik krizler harici gördüğü en zor yıl olarak kayıtlara geçmiştir. Pandeminin, insanlığı global olarak sert bir şekilde etkilemesi sonucu bir çok işletme faaliyetlerini yavaşlatmak, faaliyetlerine bir süre ara vermek ya da faaliyetlerini sonlandırmak zorunda kalarak ciro kaybı / iflas yaşamış, ekonomik olarak pandemiden ciddi boyutlarda negatif olarak etkilenmiştir. Bununla birlikte, elbette dünya ticareti durmamış; özellikle gıda, hijyen & sağlık ürünleri üreticileri nerede ise üretim patlaması yaşamışlardır.

Konuyu tümdengelim olarak açacak olursak, Petrol, 126 ülke için en önemli ithalat unsurudur ve emtia olarak petrol rezervine en fazla sahip ülkeler; Venezuela, Suudi Arabistan, Kanada, İran, Irak, Rusya, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Amerika Birleşik Devletleri ve Libya’dır. Ayrıca; dünya petrol rezervlerinin 3’te 2’sini elinde bulunduran OPEC Ülkeleri (Organization of Petroleum Exporting Countries) Afrika Kıtası’ndan: Angola, Libya, Nijerya, Cezayir; Asya Kıtası’ndan (Orta Doğu’dan): İran, Irak, Kuveyt, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri; Güney Amerika Kıtası’ndan; Venezuela ve Ekvador dünya petrol ticari konusunda söz sahibi ülkelerdir. Fakat bir ülkenin petrol rezervinin fazlası ile olması, o ülkenin her zaman yüksek tonajlı bir üretici olamayacağı anlamı taşıdığı için; elbette uluslararası ticarette en fazla, petrol üreten ülkelerin sözü geçmektedir. Bu ülkeleri sıralayacak olur isek; ABD; 19,5 milyon varil/gün ile bu konuda lider konumdadır ve küresel olarak üretimin %19’unu elinde tutmaktadır. ABD’yi sırasıyla; Suudi Arabistan; %12, Rusya; %11, Kanada; %5,
Çin; %5, Irak; %5, BAE; %4, Brezilya; %4, İran; %3 ve Kuveyt; %3 izlemektedir. Hepimizin bildiği gibi; global pandemi döneminde, insanlığın ve üretimin bir hayli yavaşlaması sonucu petrol fiyatları rekor seviyede düşüş yaşamıştır. Dünya ticareti için petrol birinci kalem ürün olduğundan, bu ‘krizden’hemen her ülke kendi ölçüsü boyutlarında etkilenmiştir diyebiliriz. Elbette, konuya bağlı olarak; dünyanın ikinci en büyük ithalat kaynağı otomobil üretimindeki yavaşlamayı, hatta zaman zaman üretim duruşlarını da ana neden olarak gösterebiliriz. 2021 itibariyle pandemi durumunun biraz daha stabilize olması sonucunda ticari değerler eski yerlerine doğru bir yükseliş trendine girse de tam olarak seviyenin pandemi öncesine ulaşması için iyimser tahmin olarak ekonomistler 2022’yi göstermektedirler.

Dolayısıyla, Dünya Ticaretinin büyük bir kısmına yön veren önemli ülkeleri; ülkesel bazda değerlendirecek olur isek; karşımıza aşağıdaki bilgiler çıkacaktır.

The World Factbook-CIA; Amerika Birleşik Devletleri Merkezi Haberalma Teşkilatı-CIA tarafından dünyada ülkeleri hakkında toplanan bilgilerin ve verilerin almanak stilinde yayımlandığı referans kaynak kitabında yer alan bilgiler dahilinde;

Çin Halk Cumhuriyeti; yaklaşık 2,5 Trilyon Dolarlık ihracat ve 2,2 Trilyon Dolarlık ithalat hacmi ile bütün ülkeler arasında Dünya Ticaretine en çok damga vuran ülke konumundadır. Çin’in en önemli ihracat kalemi hemen her türlü sektörde kullanılan, dünya üretim hatlarının vazgeçilmezi Makineler iken; önemli ithalat emtiası ise Petrol’dür.

Amerika Birleşik Devletleri ise; yaklaşık 1,5 Trilyon Dolar ölçüsünde ihracat yapıp, yaklaşık 2,5 Trilyon Dolarlık bir ticari hacim ile ithalat yapmaktadır. Birleşik Devletler bu verilerle, global ticari hacim bakımından en söz sahibi ikinci ülke konumundadır. Birleşik Devletlerin en önemli ihracat kaynağı petrol iken, en önemli ithalat ürünü ise otomobillerdir.

Bu iki dev ülkeyi Almanya; yaklaşık 1,4 Trilyon Dolarlık ihracat ve 1,1 Trilyon Dolarlık ithalat ile takip etmektedir. Federal Almanya Cumhuriyeti’nin en büyük ihracat ve ithalat kaynağı otomobillerdir. Otomobiller bakımından konu irdelendiğinde Almanya, Otomobil ticareti açısından dünyadaki en önemli ülkelerden biridir.

Yaklaşık 126 milyonluk nufusu ile (2021, Mart verileri) bir diğer asya ülkesi olan Japonya ise; yaklaşık 0,7 Trilyon Dolarlık ihracat ve 0,6 Trilyon Dolarlık ithalat hacmi ile Dünya ticaretine yön veren en önemli dördüncü ülke konumundadır. Japonya’nın en önemli ihracat kaynağı; otomobiller iken, en önemli ithalat ürünü ise petroldür.

Duruma en fazla ihracat yapan ülkeleri sıralayarak devam edecek olur isek; beşinci sıraya Asya’nın yükselen devlerinden Güney Kore’yi yerleştirmemiz gerekmektedir. Güney Kore; yaklaşık 0,6 Trilyon dolarlık ihracat ve yine yaklaşık 0,4 Trilyon Dolarlık hacim ile yukarıdaki ülkeleri takip etmektedir. Güney Kore (Kore Cumhuriyeti) nin, en önemli ihracat kaynağı; elektronik devreler olarak adlandırabileceğimiz çeşitli sistem çipleridir. İthalat konusunda ise Kore Cumhuriyeti’nde liderliği petrol ele almaktadır.

Bir diğer Avrupa Ülkesi Hollanda ise; Kore Cumhuriyeti ile yaklaşık aynı seviyelerde Dünya Ticaretine yön vermektedir. (0,6 Trilyon Dolar civarında ithalat ve 0,4 Trilyon Dolar ithalat) Hollanda’nın en büyük ihracat ürünü; petrol ve petrol ürünleri iken, en önemli ithalat kalemi de; yine petrol ve petrol ürünleri olmaktadır.

Fransa (Fransız Cumhuriyeti), ihracat rakamları konusunda yaklaşık 0,6 Trilyon Dolarlık kazanç ile Hollanda’nın az bir fark ile gerisinde olmasına rağmen; ithalat rakamı olarak; 0,6 Trilyon Dolar ile Dünya Ticaretinde Japonya’dan sonra yön veren en önemli ülkedir. Fransa’nın en büyük ihracat rakamını Uçak’lar oluştururken, en önemli ihtalat rakamını ise otomobiller oluşturmaktadır.

Yaklaşık 7,5 Milyon nüfusu ile; Hong Kong ya da resmî adıyla Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong Özel İdari Bölgesi (Güney Çin Denizi kıyısında Çin’e ait olan bir metropolitan alan ve özel idari bölgedir.) İhracat rakamları bakımından Yaklaşık 0,6 Trilyon Dolarlık hacim ile dünyanın en önemli sekizinci ülkesi konumundadır. Hong Kong’un yıllık ihtalat tutarı ise; ihracat tutarını biraz aşan; yaklaşık 0,6 Trilyon Dolardır. Hong Kong; Yaklaşık 0,6 Trilyon Dolarlık yıllık ihracat rakamının en önemli kısmını altın ticareti ile elde ederken, yine yaklaşık 0,6 Trilyon dolarlık ithalat rakamının başrolünü Sistem Çipleri oluşturmaktadır.

Akdeniz’in en büyük iki adası Sicilya ve Sardinya’yı topraklarında bulunduran; toplam 301.338 km2’lik yüzölçümü ve yaklaşık 60 Milyonluk Nüfusu ile İtalya ya da resmî olarak İtalyan Cumhuriyeti (İtalya Cumhuriyeti) yaklaşık 0,5 Trilyon Dolarlık ihracat hacmi ile Dünya’daki en önemli 9. Ülke, Avrupa’daki en önemli 4. Ülke konumundadır. Yıllık ithalat rakamı olarak yaklaşık 0,4 trilyon Dolarlık veri ile Dünyada ithalat-ihracat dengesi baz alındığında önemli derecede bütçe açığı vermeyen nadir ülkelerden birisidir. İtalya’nın en önemli ihracat kaynağı; Kimya endüstrisine bağlı olarak ilaçlar olurken, en önemli ithalat ürünü ise Petrol’dür.

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (Birleşik Krallık) yaklaşık 0,5 Trilyon dolarlık ihracat hacmi ve 0,6 Trilyon Dolarlık ithalat hacmi ile global bağlamda önemli birleşmiş ülkelerden biri olarak kabul edilmektedir. Krallığın en büyük ihracat ve ithalat kaynağı ise otomobillerdir.

Bu ilk 10 ülkeyi; yıllık ihracat bakımından; Kanada (yaklaşık 0,4 Trilyon Dolar), Meksika (Yaklaşık 0,4 Trilyon Dolar), Singapur (Yaklaşık 0,4 Trilyon Dolar), Rusya (0,3 Trilyon Dolar’dan biraz fazla), Tayvan (0,3 Trilyon Dolar’dan biraz fazla), İspanya (Yaklaşık 0,3 Trilyon Dolar), İsviçre (Yaklaşık 0,3 Trilyon Dolar), Birleşik Arap Emirlikleri (Yaklaşık 0,3 Trilyon Dolar), Hindistan (Yaklaşık 0,3 trilyon Dolar) ve Belçika (Yaklaşık 0,3 Trilyon Dolar) takip etmektedirler. İkinci onuncu sıradaki ülkelerin ihracat kalemleri de yukarıda sözünü ettiğimiz benzer ürünlerdir.

Dünya ihtalat hacmi olarak onuncu ülke konumunda Hindistan Cumhuriyet’i yaklaşık 0,5 trilyon Dolarlık hacim ile kendini göstermişken, Hindistan’ı sırasıyla; Kanada (Yaklaşık 0,5 Triyon Dolarlık Hacim), Meksika (Yaklaşık 0,4 Trilyon Dolarlık Hacim), İspanya (Yaklaşık 0,3 Trilyon

Dolarlık Hacim), Singapur (Yaklaşık 0,3 Trilyon Dolarlık Hacim), Belçika (Yaklaşık 0,3 Trilyon Dolarlık Hacim), Tayvan (Yaklaşık 0,3 trilyon Dolarlık Hacim), İsviçre (Yaklaşık 0,3 Trilyon Dolarlık Hacim), Rusya (0,2 Trilyon Dolardan biraz fazla hacim), Birleşik Arap Emirlikleri (Yaklaşık 0,2 Trilyon Dolarlık Hacim) ile takip etmektedirler. Bu belirttiğimiz ülkeler de yukarı sözü geçen benzer emtiaları ithal etmektedirler.

Türkiye Cumhuriyeti ise; Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı verileri uyarınca; yaklaşık 0,17 Trilyon Dolarlık ihracat ve 0,21 Trilyon Dolarlık ithalat verileri ile Golbal Dış Ticaret Hacmi olarak, yaklaşık 0,4 Trilyon Dolar seviyesindedir. Türkiye’nin en önemli ihracat kaynağı; otomobiller olur iken, en önemli ithalat ürünü ise petrol ve petrol bazlı kimyasallar olmaktadır.

Dünya ticaretine ama az ama çok olacak şekilde yön veren ülkeleri bütünüyle inceleyecek olur isek; ilginç ihracat kaynakları arasında; Nufusu yalnızca yaklaşık 6000 olan Atlas Okyanusunda; Kanada’nın batısında bulunan Saint Pierre ve Miquelon adlı ülkenin Kabuklu Deniz Canlılarını; Latin Amerika’da bulunan Bahama’nın (Bahama Milletler Topluluğu) Yat (Gemi) ihracatına önem verdiğini; Küba’nın Puro ihracatı konusunda exper olduğunu; Jamaika, Karadağ ve İzlanda’nın ulusal olarak en fazla Alümünyum ihracatı gerçekleştirdiğini; Belize’nin Şeker Kamışı; Honduras, Nikaragua, El Salvador ve Haiti’nin T-Shirt ihracatını birinci kalem olarak değerlendirdiğini; Kosta Rica’ nın; Dünya Sağlık Endüstrisi için Sağlık Ekipmanları ihraç ettiğini; Peru ve Şili’nin Bakır ihracatına önem verdiklerini; Brezilya ve Paraguay’ın Soya Fasulyesi İhraç Ettiğini; Uruguay’ın Kağıt Hamuru ihracatını önemsediğini; Sırbistan’ın ve Moldova’nın Tel; Ukrayna’nın Ay Çekirdeği; İsrail’in Pırlanta; Moğolistan’ın ve Avustralya’nın Kömür; Maldivler’in Balık; Cibuti ve Somali’nin Küçük Baş Hayvan; Kenya’nın Çay; Etyopya’nın Kahve; Madagaskar’ın Vanilya; Sierra Leone’nin Titanyum ve Yeni Zelanda’nın Süt ihracatına birinci öncelikli olarak odaklandıklarını fark ediyoruz.

İthalat konusunda ise; Dünya ülkelerini yine bir bütün olarak inceleyecek olur isek; her ülkenin birinci ithal ürün kalemleri konusunda ilginç olarak; Bermuda Adaları’nın Cruise Gemisi, İrlanda’nın Uçak, Türkmenistan’ın Tarım Araçları, Yemen ile birlikte Afrika’nın bir çok ülkesinin Buğday ithalatını önemli ölçülerde gerçekleştirdiğinin farkına varıyoruz.

Dünya global ticaretinin ülkesel bazda ihracat ve ithalatlar ile yürüdüğü hepimiz tarafından bilindiği için, yukarıda belirttiğim önemli ve ilginç bilgilerin okuyucu arkadaşlarda farkındalık oluşturarak ufuk açmasını diler, önümüzdeki dönemler için ülkemizin kaliteli üretim tonajları ile Dünya Ticaretine daha aktif bir şekilde yön vermesini temenni ederim.

Saygılarımla, HAKAN TANIŞ
TÜRKİYE ÜLKE MÜDÜRÜ
PAN CHEMICALS S.p.A. ITALIA